Hayata en yakın sahne sanatlarından olan tiyatro, ortaya çıktığı ilk zamanlarda salt olarak oyuncu ve seyircinin etkileşiminden ibaretken, zaman ilerledikçe kaçınılmaz olarak farklı talep ve gereksinimlere göre gelişim gösterdi. Başlarda tek kişi tarafından ve sözsüz olarak benzer tip sahnelerde sergilenen tiyatro oyunları, anlatılmak isteneni seyirciye aktarmakta görece yetersiz kalıyordu. Zamanla çok oyunculu ve diyaloğa dayalı sözlü oyunlar, seyirci tarafından daha fazla ilgi çekti. Süslü dekorlarla geliştirilen sahnelerin de eklenmesiyle birlikte hikâye, oyuncu, seyirci ve sahne bütünlüğüyle harmanlanan tiyatro, bambaşka bir atmosfere kavuşmuş oldu.

Sahne dekoru tasarımlarının evrimi ve öznelliği, zaman içerisinde güçlü bir ruha sahip olan birbirinden farklı tiyatro salonlarını ortaya çıkardı.

Sergilenen oyunlar, yazarlar, metni canlandıran oyuncular ve daha pek çok öge, seyirci açısından oldukça önemli olsalar da ruhu olan tiyatro salonları, kimi zaman bu unsurların tamamının önüne geçti.

Türk Tiyatrosu’nun İlk Salonları

Kaynak: Türk Sinema Araştırmaları

Geleneksel Türk Tiyatrosu; meddah, kukla, orta oyunu, karagöz ve benzeri tarzlardaki oyunların sergilendiği alelade seyirliklerden oluşuyordu. Modern tiyatro ile dünyaya oranla oldukça geç yıllarda tanışan ülkemizin bu bağlamdaki ilk tiyatrosu İstanbul Pera’da kurulan Bosco Tiyatrosu oldu. Daha sonra yoluna Naum Tiyatrosu olarak devam eden, sanat tarihimizin mihenk taşları diyebileceğimiz bu iki tiyatroyu, 1860 yılında kurulup 1868’de Türk Opera ve Tiyatrosu için ilk büyük adımı gerçekleştiren Güllü Agop’a devredilen Gedikpaşa Tiyatrosu takip etti. Cumhuriyet Dönemi’nde Darülbedayi’nin başına geçen Muhsin Ertuğrul ile büyük bir atılım yaşayan Türk Tiyatrosu, 1970’lere kadar onlarca modern salona kavuşmuş olsa da bu sahnelerin pek çoğu ne yazık ki günümüze kadar uzanmayı başaramadı. Günümüz Türkiye’sindeyse kültürün nabzının attığı şehirlerin başında gelen İstanbul’un en iyi tiyatro salonları, tiyatro izleyicilerine mükemmel atmosferler sunmaya devam etmekte.

Baba Sahne

Kaynak: Timeout

Yetenekli oyuncu Şevket Çoruh tarafından 2015 yılında satın alınıp restore edilen ve “kendimizi yetim hissetmeyelim!” anlayışıyla Baba Sahne adı verilen tiyatro, İstanbul kültür dünyasına tek kelimeyle yeni bir soluk getirdi. 1967 yılında etkileyici ses tonu ve konuşma biçimiyle ünlü Yıldırım Önal’ın ellerinde başlayan tiyatro salonu, sırasıyla sinema, atari ve oyun salonuna evrildi. İlk rölöve hâline uygun olarak özüne döndürülen mekân, 2007 yılında aramızdan ayrılan duayen tiyatrocu Savaş Dinçel’in 75. doğum günü olan 1 Nisan 2017’de açıldı.

Tapusunda nitelik olarak tiyatro yazan tek tiyatro salonu Baba Sahne’dir!

Teknik anlamda dünyadaki gelişmelere ayak uydurarak yenilenen Baba Sahne Tiyatro Salonu, başta teknik altyapı olmak üzere ses düzeneği, ışık sistemi ve üstün sahne donanımıyla hemen her oyunda istisnasız 232 izleyiciye görsel şölen yaşatmaya devam ediyor. Aşkölsün, Bir Baba Hamlet, Kanlı Komedya ve Don Kişot’um Ben gibi sürekli oyunların yanı sıra birbirinden özel farklı oyun ve konserlere de sahnelik eden Baba Sahne, Kadıköy’de Moda Sahnesi’nin hemen yakınında bulunuyor.

Moda Sahnesi

Kaynak: Tiyart

1969 yılında Kafkas Sineması adıyla başladığı yolculuğuna 1984’te Moda Sineması adıyla devam eden mekân, özellikle 90’larda İstanbul’da sanatın kalbinin attığı temel adreslerin başında geliyordu. Devam eden süreçte eski günlerine oranla daha az rağbet gören sinema salonu, sahibi Yalçın Yeğiner’in kültür merkezine dönüştürme hayaline ortak olan 12 sanat adamının katkısıyla 2013 yılından beri Moda Sahnesi olarak ülkemizin sanat alanına Kadıköy’den destek veriyor.

Modern tiyatro salonlarının sahip olması gereken hemen bütün teknik özellikleri bünyesinde barındıran ve neredeyse tamamı modüler olan Büyük Salon, sanatın pek çok dalında farklı tasarımlarla eser üretilmesine olanak sağlıyor. Büyük salon dışında stüdyo sahnesi ve özellikle bağımsız filmlere ev sahipliği yapan bir sinema salonu da bulunan Moda Tiyatrosu, oldukça genç kadrosuyla ve kendi üretimi olan oyunlarla da kültür sanat alanında ses getirmeyi sürdürüyor.

Tarihi Üsküdar Tekel Sahnesi

Kaynak: tiyatrolar

Tarihi binaların özüne uygun olarak restore edilip ilk kullanım alanlarından farklı amaçta kullanılması, hem dünyada hem de ülkemizde furya hâlinde devam ediyor. Zamanın Tekel Tütün Deposu, günümüzde müze ve kültür merkezi olarak kullanılmakta olup, halk arasında Tekel Sahnesi adıyla da anılıyor. Oldukça görkemli ve asil bir ruha sahip dokusuyla dikkat çeken mimarisi sayesinde tiyatroseverlerin daha salona girmeden dahi oyunun atmosferine girmesini sağlayan salon, 2009’dan günümüze Devlet Tiyatroları bünyesindeki oyunlara ev sahipliği yapıyor. Tarihi Paşa Limanı’nda boğaza nazır konumuyla sadece Türkiye’nin değil; dünyanın en güzel konumlu sahnelerinden biri olan Üsküdar Tekel Sahnesi, teknik bakımdan da son derece üstün donanımlı iki sahneye sahip.

Ses 1885 Tiyatrosu

Kaynak: Ortaoyuncular

Buram buram tarih kokan sahne, adından da anlaşılacağı üzere 1885 yılında dönemin ünlü mimarı Patrokli Campanaki tarafından tasarlanmıştır. 87 yıl tiyatro ve 17 yıl da sinema salonu olarak hizmet vermesinin ardından Ferhan Şensoy’un kurduğu Ortaoyuncular Tiyatrosu bünyesine giren mekân, hünkâr locası olarak tabir edilen localar bulunduran ender salonlardandır.

Akustik açıdan dünya üzerindeki en özel sahnelerden birisi, Ses 1885 Tiyatrosu’dur.

Beyoğlu’na Pera’dan emanet olan salonda, Ortaoyuncular’ın oyunlarının yanı sıra Ferhan Şensoy’un dünya çapında üne sahip tek kişilik gösterisi Ferhangi Şeyler oyunu da sergilenmeye devam ediyor.

İkinci Kat

Kaynak: Tiyatrolar

Son dönemde alternatif tiyatro denince ilk akla gelen topluluklardan olan eski adıyla Tiyatro 0.2; yeni adıyla İkinci Kat, Yıldız Teknik Üniversitesi Tiyatro Kulübü’nden 4 arkadaş tarafından kuruluyor. İsimlerini sahnelerinin bulunduğu bina katından alan grup, İstiklal Caddesi’ndeki 50 kişilik sahnelerini mecbur kalarak taşısalar da 100 kişilik ve teknik açıdan daha donanımlı salonlarında tiyatroseverler tarafından takip edilmeyi sürdürüyor. Ülkemizde alternatif tiyatro denince akla gelen tiyatro sporu ya da skeçlere dayalı oyun tarzlarından bir hayli farklı oyunlar ortaya koyan İkinci Kat, Türk tiyatrosuna yeni bir tat katıyor. Disosya, Korku Tüneli, Aut, Yalnızlar Kulübü ve Limonata, grubun üretip sergilediği oyunlardan bazıları.

Zorlu PSM

Kaynak: Timeout

Listemizin son sırasında kapılarını açtığı ilk günden bu yana küresel çapta etki yaratıp uluslararası etkinliklerin sunum merkezi hâline gelen Zorlu PSM bulunuyor. 55 dönümlük bir alan üzerinde hemen bütün sanatsal aktivitelerin sergilenmesini mümkün kılan bir anlayışla tasarlanan Zorlu PSM, programlarının çeşitliliğinin yanı sıra ulaşım kolaylığı açısından da seyircinin yüzünü güldürüyor. 2013’ten bu yana Türk kültürüne Sonar İstanbul, MIX Festival ve Zorlu PSM Caz Festivali gibi etkinlikler kazandıran sanat merkezi, Broadway ve West End müzikalleri gibi marka olmuş etkinliklere de ev sahipliği yapıyor.

Genco Erkal önderliğinde tiyatroya dönüşen Ali Paşa Hanı, Muhsin Ertuğrul Sahnesi, Krek Tiyatro, Haldun Taner Sahnesi, Şermola Performans ve Tiyatro Karnaval gibi pek çok sahne de dünyanın sanat merkezlerinden İstanbul’un kalbinde atmaya devam ediyor.

İstanbul’un bağımsız tiyatroları