Gelişen teknoloji ve buna bağlı olarak sayıları her geçen gün artan teknolojik aletler, hayatın vazgeçilemez parçaları olmaya devam ediyor. Ellerden düşmeyen akıllı telefonlar, tabletler; iş yerinde sürekli ekranına bakılan bilgisayarlar; arabalarımızda ve evlerimizde kullandığımız diğer teknolojik objeler, sağladıkları kolaylıkların yanında sosyal hayatımızı son derece olumsuz yönde etkileyen, tehlikeli birer bağımlılık hâlini de alıyor. Günün bir kısmını; hatta bir saatini bile akıllı telefon kullanmadan geçirmek fikri bile pek çok insan için oldukça korkutucu bir durum olabiliyor.

Teknoloji bağımlılığı, en çok, teknoloji ile daha yakından ilgilenen genç kuşak üzerinde etkili oluyor. Bu durum, genç kuşağın sosyal medya ve bilgisayar oyunları başında saatler geçirmesi veya uzun zaman telefon ekranına bakması ile sonuçlanıyor. Bu bağımlılık, ailesinden ve çevresinden kopuk, doğayla ilişkisi olmayan, çevresinde yaşananlara ilgisiz; sadece ekranlardan oluşmuş dar bir dünyada yaşayan kuşaklar ortaya çıkıyor.

Peki, bu durum aşılabilir mi? Teknoloji denilen olgu, hayatın içinde uygun bir yere konulabilir mi? Burada, teknolojinin hayatın tamamen dışına çıkarılması ve hiçbir teknolojik alet kullanılmaması, kastedilmiyor. Doğru şekilde, hayatın normal akışını bozmayan; insanın ailesiyle, çevresiyle ve doğayla olan ilişkilerini bloke etmeyen bir kullanımdan bahsediliyor. Bunu sağlamak, “teknoloji detoksu” ile mümkün oluyor.

Teknolojik cihazların uzun süreli kullanımı, fiziksel yorgunluk ve görme bozuklukları gibi fiziksel sorunlar olarak kendini gösteriyor.

Teknoloji Detoksu Nedir?

Kaynak: Dr. Linda L. Moore

Teknoloji detoksu, “teknolojinin insanda oluşturduğu zararlı etkilerden arınmak, teknolojiden kısa bir süreliğine uzak durmak” olarak ifade ediliyor. Bilindiği gibi teknolojik aletlerin neredeyse tamamı, yaydıkları elektromanyetik dalga, radyasyon, titreşim gibi etkiler ile insan bedeninde belirli miktarlarda tahribat oluşturuyor. Oluşturduğu fiziksel etkiler yanında dikkat dağınıklığı ve sinirlilik hâli gibi sorunlar da ruhsal boyuttaki etkiler olarak dikkat çekiyor. Bu aşamaya gelinmeden yapılacak teknoloji detoksu sayesinde bu negatif etkileri biraz olsun azaltmak, mümkün hâle geliyor.

Teknoloji Detoksu Nasıl Yapılır?

Günümüz şartlarında teknolojiden uzak olarak yaşamak, çok da mümkün görünmüyor. Kişisel olarak ne kadar uzak durmaya çalışılsa da çevrede yer alan teknolojik aletler, herkesi etkiliyor. Ayrıca, çoğu insan, iş hayatının bir dayatması olarak mecburen teknolojik aletler ile iç içe yaşamak zorunda kalıyor. Teknolojik detoks ile teknolojik alet kullanmanın zorunlu olmadığı zamanların doğru şekilde değerlendirilmesi amaçlanıyor. Bu konuda yapılacaklardan bazıları aşağıda sıralanıyor.

İş dönüşü oyunun başına geçmek, zaten yorgun olan beden ve zihni daha da yorabiliyor.

Evde bilgisayar kullanmayı kısıtlamayı veya çok gerekmedikçe kullanmamayı denemek, olumlu bir başlangıç olarak görünüyor. Bilgisayar oyunu oynamaya her zaman değil de belirli bir plan dâhilinde ve olabildiğince az vakit ayırmak gerekiyor. Bilgisayarda veya konsolda oyun oynamak yerine kitap okumak ya da arkadaşlarla vakit geçirmek, en azından gün sonunda teknolojiden kısa süreli de olsa uzaklaşma imkânı sağlıyor. Telefonlarınızı ve diğer haberleşme araçlarını belirli saatlerde kapalı tutmak ve bu süreyi aile üyeleriyle geçirmek, gün içerisinde birikmiş olan stresi yok ediyor ve zihni dinlendiriyor. Ayrıca, teknoloji ürünleri alırken de iki kez düşünmek; alınacak ürün, gerçekten kaçınılmaz bir ihtiyaç ise satın almak gerekiyor.

Çocuklar ve Teknoloji Bağımlılığı

Teknolojik aletlerin her yerde olduğu bir ortamda dünyaya gelen çocuklar, ister istemez çok küçük yaşlardan itibaren bu aletler ile haşır neşir olmaya başlıyor. Çocuklar; okula bile başlamadan cep telefonu, oyun cihazları ve bilgisayar kullanmayı öğrenmiş oluyor. Ancak, bu durum, aile tarafından kontrol altına alınmaz ise zaman içerisinde çocuklarda teknoloji bağımlılığı hâlini alıyor. Bu bağımlılık da çocuğun zihinsel ve bedensel gelişimi üzerinde olumsuz etkiler bırakıyor. Çocuklarda gelişmesi muhtemel teknoloji bağımlılığı sorununu, ailelerin alacakları basit tedbirler ile önlemek mümkün görünüyor.

Teknolojik aletler ile geçirilen zamanın, çocuğun okul hayatını etkilemeyecek şekilde ayarlanması önem arz ediyor.

Dengeli Bir Kullanım Alışkanlığı Oluşturmak

Çocukların; televizyon, bilgisayar, oyun konsolu veya akıllı telefon ile harcadıkları zamanın dengeli olarak ayarlanması konusunda ailelere büyük görevler düşüyor. Çocuğun oyun ile geçirdiği zamanın, ailesi ile geçirdiği zamanı kısıtlamayacak şekilde aile tarafından dikkatli bir şekilde oluşturulması gerekiyor. Özellikle girilen web sayfası içerikleri, takip edilen sosyal medya alanları, oynanan oyun içerikleri gibi tehlikeli olabilecek konularda, yaşa uygunluk, dikkat edilmesi gereken konuların başında yer alıyor. Güvenli bir kullanım sağlamak için, bu tür aletlerin evin ortak alanlarında kullanılmasına izin vermek, hem zaman olarak hem de içerik olarak kontrolün ebeveynlerin elinde olmasını sağlıyor. Bu duruma özellikle belirli bir yaşa kadar muhakkak dikkat edilmesi gerekiyor.

Çocuklara Teknoloji Konusunda Yol Gösterin

Aile üyelerinin teknolojik alet kullanımı konusunda çocuklara örnek bireyler olması da çok önemli bir unsur olarak öne çıkıyor. Çocuğa oyunu veya bilgisayar kullanmayı yasaklayıp kendisi oyun oynayan veya bilgisayar kullanan ebeveyn, maalesef, çocuk üzerinde çok ikna edici olamıyor. Bilgisayar, akıllı telefon veya televizyon üzerinden ne tür tehlikelere maruz kalacağını açıkça anlatmak, çocukların zihninde farkındalık oluşturmak adına büyük önem arz ediyor. Çocuk gelişimi konusunda tavsiye edilen önemli bir diğer husus da çocukların belirli bir yaşa kadar teknolojik aletlerden mümkün olduğunca uzak tutulmaları şeklinde kendini gösteriyor. Özellikle çok küçük yaşlarda televizyon, telefon gibi aletler ile tanışan çocukların çevre algıları, zayıf kalıyor.

Sonuç olarak, teknolojik aletleri fiziksel ve ruhsal sağlığa zarar vermeyecek şekilde doğru zamanlarda ve ihtiyaç hâlinde kullanmak gerekiyor.