Tasarım odaklı düşünme (Design thinking) kavramını her geçen gün daha fazla duyuyoruz. Peki bu ifade, tam olarak ne anlama geliyor? İlk kez duyanlar, genellikle grafik ya da mimarlık gibi disiplinler ile bağlantı kurmaya çalışıyor. Oysa tasarım odaklı düşünme, bunun çok ötesinde anlamlara sahip. Basit bir şekilde tarif etmek gerekirse; insan odaklı bir problem çözme metodu olduğunu söyleyebiliriz. Sadece tasarım temelli disiplinlerde de uygulanmıyor. Farklı yaklaşımlar bulunsa da tasarım odaklı düşünme yönteminin en popüler modeli, 5 aşamalı bir süreçten oluşur.

Birinci Aşama: Problemi Tanımlayın ve Empati Kurun

Tasarım odaklı düşünme sürecinin ilk aşamasında problemi anlamlandırmaya çalışmak gerekir. Öncelikle hedefinizdeki kullanıcıların ihtiyaçlarını belirleyebilirsiniz. Onları anlamanız ve nasıl düşündüklerini bilmeniz, önemlidir. Bunun için de en iyi yol, elbette empati kurmak. Zaten tasarım odaklı düşünmek, insanlar arasındaki iletişimin sağlıklı bir şekilde ilerlemesine de büyük katkı sağlar.

Probleme nasıl yaklaşacağınızı belirlemeniz, sürece iyi bir başlangıç yapmanız açısından son derece önemlidir.

Sürecin sonunda sıra dışı çözümler elde etmek istiyorsanız, en baştan itibaren insan odaklı düşünmenizde yarar var. Bu noktada kendinize şu kilit soruyu sormalısınız: Problemi nasıl çözmeyi düşünüyorum? Bu soruya vereceğiniz cevap, tasarım odaklı düşünme metodolojisinin temelini oluşturur. Bu nedenle başlangıç, döngünün sağlıklı bir şekilde işlemesi için gerçekten önemlidir.

İkinci Aşama: Araştırın ve Gözlemleyin

Problemi tanımladıktan sonra sıra geldi analiz ve yorum aşamasına. Bu evrede elinizde birden fazla  problem olabilir. Önce bu problemlerin hangisine çözüm üreteceğinize karar vermelisiniz. Çözmek istediğiniz problem çerçevesinde yapacağınız araştırma sırasında odağınıza yine insanı almalısınız. Nitelikli bir araştırma ve yorumlama süreci için klasik bakış açılarının dışına çıkmak da oldukça önemlidir.

Gözlemleriniz sırasında kullanıcıların davranışlarını ve düşünme biçimlerini iyi analiz etmelisiniz.

Problem karşısında kullanıcıların ne hissettiği de sürecin bu aşamasında gerçekten işinize yarayabilir. Elde ettiğiniz verileri yorumlarken farklı düşünce biçimleri geliştirebilirsiniz. Yapacağınız çözüm odaklı analizler, sürecin ilerleyen basamaklarında da işinizi fazlasıyla kolaylaştırır. İnovasyon yaratmak için bu tip tanımlama ve analiz aşamalarına gerekli özeni göstermekte fayda var. Sonuçta, iyi bir bina için temeli sağlam inşa etmek gerekir, değil mi?

Üçüncü Aşama: Fikir Üretin

Problemi tanımladınız ve araştırmalarınızı yaptınız. Şimdi sıra geldi fikir üretmeye… Sürecin belki de en eğlenceli kısmına gelmiş bulunuyoruz. Eğlenceli olduğu kadar zor olduğunu da belirtelim. Yenilikçi çözümler üretebilmek istiyorsanız daha önceki aşamalarda elde ettiğiniz deneyimleri farklı bakış açıları ile değerlendirmelisiniz.

Fikir üretim sürecinde her öneriye geniş bir perspektiften bakmak gerekir.

Masanızda zaten süreç boyunca edindiğiniz birçok problem ve çözüm önerisi mevcut. Bunların fikirlere dönüşmesi için çeşitli yollar deneyebilirsiniz. En bilindik örnek, ekip üyelerinin bir araya gelip uzun soluklu bir beyin fırtınası gerçekleştirmesi olacaktır. Zaten tüm süreç boyunca sürekli not almak ve zihin haritaları oluşturmak gerekir. Tasarım odaklı düşünme metodolojisi sayesinde kalıplara sığmayan fikirler ortaya çıkarabilirsiniz.

Dördüncü Aşama: Prototip Tasarlayın

Prototip tasarlama aşaması, fikirlerin geliştirilmesi amacıyla yapılır. Tasarlanan prototipler, fikrin somut çözümlere dönüşmesine yardım eder. Prototip üretimi deyince aklınıza zorlu süreçler gelmesin. 3 boyutlu yazıcılar sayesinde bu süreçler, oldukça kolaylaştı. Bazı durumlarda buna bile gerek kalmayabilir. Ekibinizin yaratacağı sinerji eşliğinde elinizdeki malzeme ve gereçler ile basit tasarımlı prototiplerinizi kendiniz de üretebilirsiniz.

Prototip tasarlamak, fikirlerinizi daha ayrıntılı ve anlaşılır bir hâle getirir.

Prototip oluşturma işleminin açık uçlu ve deneysel bir süreç olduğunu söyleyebiliriz. Fikirler arasından en iyi çözümü bulmak amacıyla yapılan prototipler, tasarımın netleşmesinde kilit role sahiptir. Bu aşamada çeşitli iyileştirme çalışmaları yapılabilir ya da tamamen bir önceki basamağa dönebilirsiniz. Süreçte esnek olmak, yenilikçi fikirler ortaya çıkmasına da imkân tanır.

Beşinci Aşama: Test Edin

Test aşaması, geri bildirim açısından oldukça önemlidir. Bu süreci, önceki aşamalarda üretilen fikirlerin ve prototiplerin sağlaması gibi düşünebiliriz. Yapılan testler sonucu elde edilen veriler, süreç boyunca ortaya çıkan çözümleri düzeltmenizi sağlar. Bu kadarla da kalmayabilir elbette. Kimi durumlarda önceki aşamalara geri dönmeniz gerekebilir. Bunu, bakış açınızı yenilemek için ideal bir fırsat olarak değerlendirebilirsiniz.

Fikrinizin çözüm odaklı olup olmadığını net bir şekilde görmek için test aşamasındaki geri dönüşlere özen göstermelisiniz.

Tasarım odaklı düşünme sürecinde test evresi, kesin bir son olarak görülmez. Bu sayede problemin çözümü hakkında yeni şeyler öğrenebilirsiniz. Sürecin doğası gereği önceki evrelere hızlı dönüşler yapabilirsiniz ve test verilerini yeni fikirler ya da prototipler için kullanabilirsiniz.

Hata Yapmaktan Korkmayın

Tasarım odaklı düşünme yönteminin en önemli özelliklerinden birisi de esnek olabilmesidir. Beş aşama arasında ardışık bir yol çizmek gerekmez. Fikirlerinizin ya da çözümlerinizin işlemediğini düşündüğünüzde hemen önceki aşamalara dönüş yapabilirsiniz. Süreç, tekrar edilebilir bir yapıya sahiptir ve çözüm odaklı bir metodoloji olmasında da bunun payı büyüktür. Zaten bu esneklik sayesinde döngünün her tekrarında daha fazla ayrıntıya inebilirsiniz.

İnovasyon için yaratıcılık önemlidir; fakat, bu yaratıcı gücü işleyen bir fikre dönüştürmek için de uygun bir metodolojiye ihtiyaç vardır. Tasarım odaklı düşünme yöntemi, bu noktada devreye girer. İnsan odaklı bir yaklaşım olmasının yanında özgün düşünme becerilerini de geliştirir. Siz de fikirlerinizi geliştirmek için tasarım odaklı düşünme metodunu kullanabilirsiniz. Sürecin prototip tasarlama aşamasında işinizi kolaylaşması için 3 boyutlu yazıcı edinmek isterseniz de Hepsiburada’nın 3D Yazıcılar kategorisine göz atabilirsiniz.