Çilek, uygun koşullar sağlandığında topraklı ve topraksız alanda, sera içinde veya ev ortamında yetiştirilebilir. Fakat çileğin nerede yetişeceği sorusunu daha detaylı yanıtlamak için ideal toprak ve çevresel özelliklerinden de bahsetmek gerekir. Çileğin nemli, derin, verimli, kumlu-topraklı ve gevşek topraklara dikilmesiyle yüksek verim elde edilmesi mümkündür. Alüvyal humuslu topraklar da çilek için optimal bir ortam sunar. Ayrıca, toprağın pH değerinin 6.5’ten düşük olması önerilir.

Türkiye’de çilek hangi bölgelerde yetişir sorusunu cevaplamak için Akdeniz Bölgesi ilk sırada gelir. Akdeniz Bölgesinden sonra ise Ege ve Marmara bölgeleri gelir. En çok çilek üretiminin yapıldığı iller ise Mersin, Aydın, Muğla ve Konya’dır. Üretim alanları açısından ise Mersin, Konya ve Bursa ön planda yer alır.

Çileğin bilinen 30’dan fazla çeşidi bulunmaktadır. Yetiştirilecek çilek çeşidinin belirlenmesi, kullanım amacına göre yapılmalıdır. Başlıca çilek çeşitleri şunlardır: Aliso, Tioga, Yalova-9, Balcalı-3, Douglas, Dana, Brio, Dorit (216), Pajaro, Chandler, Selva, Red Chief, Honeoye, Rapella, Seascape, Balcalı-2, Sweet Charlie, Oso Grande, Yalova-104, Tioga, Tufts, Camarosa, Osmanlı, Balcalı-1, Kestel, Redlands Hope, Yalova-15, Kabarla, Vista, Pocahontas ve Lester. Her bir çilek çeşidinin tadı, kokusu, lezzeti, kullanım alanı, dayanıklılığı ve rengi farklılık gösterir.

Çilek Hangi Mevsimde ve Hangi Bölgede Yetişir?

Çileğin büyümesini etkileyen başlıca faktörler arasında iklim, coğrafi konum ve toprak kalitesi gelir. Bu faktörler, çilek yetiştiriciliğinin yapılabileceği alanları belirlerken, farklı enlem ve yüksekliklerde çileğin yetiştirilebileceği sınırları da belirlemektedir.

Çilek, dünya genelinde farklı iklim ve ekolojik koşullarda yetiştirilebilmektedir. Yıllık yağış miktarı 250 mm olan çöl alanlarında sulama yoluyla, 3500 m yükseklikteki dağlık bölgelerden, -45°C’ye kadar düşen soğuklara sahip yerlerden, yarı tropikal iklimlere kadar birçok farklı ortamda yetiştirilebilir. Ayrıca, yaz aylarında kuzey kutbuna yakın sürekli aydınlık bölgelerden, 12 saatlik gün ışığına sahip ekvator bölgelerine kadar çeşitli ekstrem yerlerde de yetişebilir.

Soğuk bölgelerde ise bitkilerin saman, kuru yaprak gibi materyallerle örtülerek dondan korunması önemlidir. İlkbaharın geç donları özellikle Akdeniz Bölgesi ve benzeri yerlerde zararlı olabilir. Çileğin çiçeklenme süreci uzun olduğu için, don genellikle ürünün tamamına zarar vermez.

Çiçeklenme döneminde oransal nemin yüksek olduğu ve bol yağış alan bölgelerde hastalık sorunu artar. Özellikle meyvede çürüklüğe neden olan Botrytis hastalığı, büyük zararlara yol açabilir. Bitkilerin saman veya benzeri malzemelerle örtülmesi, dondan korunmalarını sağlar ve çileğin soğuk bölgelerde bile rahatça yetiştirilmesine olanak tanır.

Çilekte çiçek oluşumu, ürün miktarı ve sürgünlenme durumu, gün uzunluğuna bağlıdır. Kısa gün çileklerinde, uzun günlerde sürgün gelişimi olurken, kısa günlerde çiçek tomurcuğu oluşur. Yani kısa günler çiçek oluşumunu teşvik ederken, uzun günler sürgün gelişimini artırır. Gün nötr çileklerinde ise çiçek açma ve meyve verme gün uzunluğuna bağlı olmadığından, sürgün oluşumu daha azdır.

Günlük sıcaklık ortalaması, ürün miktarını etkileyen diğer bir faktördür. Düşük sıcaklıklarda çiçek tomurcuğu oluşumu artar. Çiçeklenme başladıktan sonra don olayı, çiçekler için önemli bir risktir çünkü don, çiçeklerin yanarak ölmesine neden olabilir. Bu durumda, soğuk havalarda çilek yataklarının üstü plastikle örtülerek korunabilir. Meyve oluştuktan sonra meydana gelen don etkisi genellikle daha azdır. Çileğin verimi, kalitesi ve olgunlaşması, türlerine göre değişen güneşlenme süresinden etkilenir. Çilekler, olgunlaşma döneminde genellikle 11-12 saatlik güneşlenme sürelerinde yeterli olgunluğa ulaşırlar.

Çilek, -10 dereceye kadar olan geniş bir sıcaklık aralığında yetiştirilebilen bir meyvedir, 20-25 dereceden -10 dereceye kadar farklı sıcaklık ve ortamlarda gelişebilir. Ancak, ideal olmayan iklim koşulları istenilen verimi etkileyebilir. Çilek çiçekleri -2 derece sıcaklıkta zarar görebilir, bu nedenle koruyucu önlemler alınmalıdır. Sisli hava koşulları özellikle çiçeklenme döneminde ürünlere zarar verebilir ve döllenme ile tozların taşınması konusunda risk oluşturabilir. Hava olayları arasında dolu gibi durumlar ise hem fizyolojik hem de mekanik zararlara neden olabilir.

Çilek Reçeli Tarifi

Malzemeler;

• 2 kg çilek

• 2 kg toz şeker

• Yarım limon suyu

Yapılışı;

• Çilek reçeli yapmak için, çilekler öncelikle temizlenip güzelce yıkanmalıdır. Çileklerinizi karbonat-su karışımı ve bolca su ile temizlemelisiniz.

• 2 kg şeker, 2 kg çileğin üstüne dökülerek bir önceki geceden sabaha dek beklemeye alınır. Bu süre zarfında çilekler kendi suyuyla pişecektir.

• Daha sonra orta ateşte köpükleri kaşık yardımıyla alarak çilekler kaynatılır. Yaklaşık 45 dakika boyunca kaynatıldıktan sonra ocaktan alınmadan önce içerisine limon suyu eklenir.

• Pişen çilek reçeli sıcak şekilde kavanozlara konur ve ağızları sıkıca kapatılır.

• Çilek reçeli soğuduktan sonra afiyetle tüketebilirsiniz.

• Deneyecek olanlara şimdiden afiyet olsun.

Çilek Reçeli Faydaları

Yüksek Antioksidan İçeriği

Çilek reçeli, yüksek antioksidan seviyesiyle bedendeki serbest radikalleri etkisiz hale getirerek, hücre zararını azaltabilir. Antioksidanlar, vücudumuzdaki zararlı maddeleri temizleyerek sağlığımızı destekler. Bu durum kanser gibi hastalıkların önlenmesine yardımcı olabilir. Ek olarak, antioksidanlar sayesinde deri sağlığı korunabilir ve yaşlanma işaretleri azaltılabilir.

C Vitamini Deposu

Çilek reçeli, C vitamini açısından son derece verimli bir besindir. C vitamini, bağışıklık sisteminin kuvvetlenmesine ve hücrelerin yenilenmesine katkıda bulunur. Bunun yanında, C vitamini kemik problemleri için de son derece öneme sahiptir ve kemiklerin gelişimine olumlu yönde katkıda bulunur.

Kan Şekerini Dengeleme

Düşük glisemik indeksi ile çilek reçeli, kan şekeri düzeyini dengeleyebilir. Glisemik indeks, bir yiyeceğin kan şekeri düzeyini ne kadar hızlı değişimine sebep olduğunu belirten bir ölçüttür. Kan şekeri düzeyinin dengede tutulması, şeker hastaları açısından son derece kritik bir husustur. Fakat, çilek reçelinin içeriğindeki yüksek şeker sebebiyle aşırı tüketimden uzak durulmalıdır. Ayrıca, kan şekerinin dengelenmesi, enerji seviyelerinin sabit tutulmasına yardımcı olabilir.

Sindirim Sistemi Sağlığı

Çilek reçeli, lif bakımından son derece verimlidir. Lif, sindirim sistemi problemleri açısından son derece önemli bir yere sahiptir. Bağırsak hareketlerini düzene sokarak, kabızlığı engeller ve sindirimin daha kolay olmasını sağlar. Ayrıca, ahududu reçeli probiyotikler içerdiğinden, bağırsak sağlığını destekleyebilir.

Demir Deposu

Çilek reçeli, demir açısından da zengin bir besin ürünüdür. Yeterli miktarda demir alımı, kansızlık gibi sağlık sorunlarının önlenmesine katkıda bulunabilir. Demir ayrıca, vücudun enerji üretiminde de önemli bir rol oynar.

Çilek Reçelinin Zararları

Yüksek Şeker İçeriği

Çilek reçeli, yüksek şeker içeriği sebebiyle kilo alımına ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu sebeple, çilek reçelini aşırı tüketmekten kaçınmalı ve bunun yerine taze çilek tüketmek daha sağlıklı olabilir.

Diğer Katkı Maddeleri

Doğal ve organik çilek reçeli tercih edilmelidir. Çilek reçeli, yukarıda saymış olduğumuz nedenlerden dolayı genel itibariyle faydalı bir besindir. Bunun yanı sıra, bağışıklık sistemini daha güçlü hale getirmesi, kalp sağlığına olan faydalı etkileri olabilir, anksiyete seviyesini düşürmeye yardımcı olabilir ve uyku kalitesini de artışa sebep olabilir. Fakat, içeriğindeki yüksek şeker ve diğer katkı maddeleri nedeni ile aşırı tüketimden kaçınılması gereken bir ürün olma özelliği taşıyor. Sağlıklı bir yaşam için, çilek reçelini doğru miktarlarda tüketmek ve sağlıklı alternatiflere yönelmek önemlidir. Ayrıca, çilek reçeli hakkında daha fazla bilgi edinmek isteyenler, sağlık uzmanlarına danışabilir veya araştırmalarını sürdürebilirler.