Yoğun tempolu yaşam, sinir ve stres gibi etkenlerle birlikte, anksiyete ve kaygı bozuklukları giderek artıyor. Anksiyete sürekli endişe, korku ve gerginlik hissi ile karakterize edilen bir durumu ifade ediyor. Bu rahatsızlık, insanların günlük yaşamlarını olumsuz etkileyerek sosyal ilişkilerden iş performansına kadar pek çok alanı etkiliyor. Anksiyetenin belirtileri farklılık gösterse de en çok artan kalp atışları, terleme, soluk alıp vermede güçlük, uykusuzluk, sindirim sorunları gibi fiziksel belirtilerle birlikte zihinsel olarak sürekli endişe, konsantrasyon eksikliği ve huzursuzluk gibi belirtiler ortaya çıkıyor. 

Anksiyete, tedavi edilmediğinde yaşam kalitesini ciddi şekilde etkiliyor. Bununla beraber hastalığın ilerlemesi bireyin geri dönüşü olmayan bir psikolojiye girmesine neden oluyor. Anksiyete doğru tanı ve tedavi ile bu durum yönetiliyor. Buradan hareketle rehberimizde, anksiyete nedir, anksiyetenin nedenleri neler ve etkili tedavi yöntemleri hakkında daha fazla bilgi edineceğiz. Gelin o halde anksiyeteye dair her şeyi öğrenelim! 

Anksiyete Nedir?

Anksiyete, bireyin gelecekle ilgili belirsizlikler, tehlikeler ve endişeler nedeniyle yaşadığı yoğun bir içsel rahatsızlık ve gerginlik durumunu ifade ediyor. Anksiyete rahatsızlığı, normal bir tepki olarak da kendini gösteriyor. Bazı durumlarda kişiyi dikkatli ve tetikte tutarak potansiyel tehditlere karşı koruyor. Bunun dışında anksiyete, günlük yaşamı etkileyen şiddetli bir hale geldiğinde bir anksiyete bozukluğuna işaret ediyor. Anksiyete bozuklukları, farklı semptomlarla ortaya çıkarak da kişinin düşünce, duygu ve davranışlarını etkiliyor. Bunlar arasında sürekli endişe duyma, kontrol edilemez korku ve panik ataklarının yaşanması, sürekli gerginlik hissi, uyku sorunları, odaklanma zorluğu, irritabilite, fiziksel belirtiler ve sosyal veya işlevsellikle ilgili sorunlar yer alıyor. Anksiyete bozuklukları gündelik yaşamda çeşitli faktörlerin bir kombinasyonu sonucunda da ortaya çıkıyor. Genetik yatkınlık, beyin kimyası, kişilik özellikleri ve çevresel etkenler gibi faktörler anksiyetenin gelişiminde rol oynuyor. Travmatik deneyimler, stresli yaşam olayları, sağlık sorunları, ilaç yan etkileri ve madde kötüye kullanımı da anksiyetenin tetikleyicileri oluyor. Anksiyete rahatsızlığı tedavi edilebilir özellik gösteriyor. Anksiyete bozukluğu yaşayan bir bireyin, profesyonel yardım aramaktan çekinmemesi gerekiyor. Bir mental sağlık uzmanı, uygun tanı ve tedavi seçeneklerini değerlendirerek kişiye destek sağlayabiliyor.

Anksiyete Çeşitleri  

Psikiyatrik bir bozukluk olan anksiyetenin farklı türleri ve belirtileri bulunuyor. Bunlar arasında aşağıdakiler bulunuyor. 

• Yaygın Anksiyete Bozukluğu: Birey belirli bir neden olmaksızın sürekli endişe, gerginlik ve huzursuzluk hissiyle başa çıkıyor. 
• Panik Bozukluğu: Birey ani ve beklenmedik panik atakları yaşıyor. Panik ataklarında, yoğun korku ve rahatsızlık hissi, nefes darlığı, kalp çarpıntısı, terleme, titreme ve kontrolü kaybetme korkusu gibi belirtiler meydana geliyor.
• Sosyal Anksiyete Bozukluğu: Sosyal etkileşimlerde veya sosyal durumlarda yoğun kaygı yaşanıyor.
• Özgül Fobi: Belirli bir nesne, durum veya aktiviteye yönelik aşırı bir korku veya kaygı duyuluyor. 
• Obsesif Kompulsif Bozukluk: Birey tekrarlayan düşünceler ve takıntılar ile çok fazla mücadele ediyor. 
• Travma Sonrası Stres Bozukluğu: Travmatik bir olayın ardından, olayı hatırlatan tetikleyicilerle karşılaşıldığında yoğun stres, korku ve kabuslar yaşanıyor. 
• Agorafobi: Agorafobi yaşayanlar güvende olmadığı veya kaçma veya yardım alamayacağı yerlerde bulunmaktan kaçınıyor. 

Anksiyete Belirtileri Nelerdir?

Anksiyete rahatsızlığı yoğun endişe, korku ve stres hissi ile dikkat çekiyor. Anksiyete belirtileri ise kişiden kişiye farklılık gösterse de bazı yaygın olarak aşağıdaki belirtiler bulunuyor. Bunlar ise şöyle: 

• Sürekli endişe, sinir ve gerginlik hissiyatı
• Kontrol edilemeyen korku veya panik atakları
• Uyku problemleri, uyku düzensizlikleri veya sürekli yorgunluk hissi
• Odaklanma ve konsantre olma güçlüğü çekme 
• İrrasyonel korkular ve fobiler yaşam 
• Sürekli olarak gerilmiş veya sinirli hissetme durumu 
• Fiziksel semptomlar yaşama. Bunlar baş ağrısı, mide bulantısı, kas gerginliği, terleme, titreme, nefes darlığı, kalp çarpıntısı, göğüs sıkışması, baş dönmesi vb.
• Sosyal çekingenlik ve sosyal durumlardan kaçınma durumu 
• Sürekli olarak olumsuz düşünceler veya kötü senaryolarla meşgul olmak
• Yeni deneyimlerden kaçınma, risk almama, günlük aktivitelere katılmama vb.

Söz konusu olan belirtiler, anksiyete bozuklukları (genelleşmiş anksiyete bozukluğu, panik bozukluğu, sosyal anksiyete bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk gibi) veya stresli yaşam olaylarından kaynaklanan geçici anksiyete durumları ile ilişkilendiriliyor. Belirtiler uzun süre devam ediyorsa veya günlük yaşamı etkiliyorsa, bir sağlık uzmanına danışılması tavsiye ediliyor. 

Anksiyete Bozukluğunun Nedenleri Neler?

Anksiyete rahatsızlığının meydana gelmesinde birden çok faktör etkili oluyor. Bu faktörler ise genetik, biyolojik, çevresel ve psikolojik etkenleri içeriyor. 

Genetik yatkınlık

Genetik faktörler anksiyete bozukluğu gelişiminde önemli bir rol oynuyor. Ailede anksiyete bozukluğu öyküsü bulunan bireylerin anksiyete bozukluğuna yakalanma riski daha yüksek. Genetik faktörler, beyin kimyasallarının dengesini etkileyerek anksiyete belirtilerinin ortaya çıkmasına katkıda bulunuyor. 

Beyin Kimyasalları Dengesi

Beyindeki kimyasal dengesizlikler anksiyete bozukluklarına yol açıyor. Serotonin, norepinefrin ve gamma-aminobutirik asit (GABA) gibi nörotransmitterlerin dengesizliği, anksiyete belirtilerinin ortaya çıkmasında etkili oluyor.

Stresli Yaşam Olayları

Anksiyete bozukluğu durumu bireylerde travmatik veya stresli yaşam olaylarına tepki olarak da ortaya çıkıyor. Mesela ciddi bir travma, fiziksel veya cinsel istismar, doğal afetler, önemli yaşam değişiklikleri, iş kaybı veya ilişki sorunları gibi olaylar anksiyete bozukluğunu tetikliyor. 

Çevresel Faktörler

Çevresel etkenler de anksiyete bozukluğunun gelişimine neden oluyor. Aile veya çocuklukta yaşanan olumsuz deneyimler, ailedeki stresli ilişkiler, aile içi anksiyete örnekleri veya çevresel stres faktörleri anksiyeteyi meydana getiriyor. 

Kişilik Özellikleri

Bazı kişilik özellikleri anksiyete bozukluğunun ortaya çıkmasını kolaylaştırıyor. Mükemmeliyetçilik, düşük özgüven, aşırı endişe, düşük stres toleransı gibi özellikler anksiyete bozukluğu riskini artırıyor. 

Diğer Tıbbi Durumlar

Bazı tıbbi durumlar da anksiyete bozukluğunun ortaya çıkmasına yol açıyor. Tiroid sorunları, kalp hastalıkları, solunum sorunları, hormonal değişiklikler ve bazı nörolojik hastalıklar anksiyete belirtilerini meydana getiriyor. 

Anksiyetenin Tedavi Yöntemleri  

Anksiyete, yaygın bir psikolojik rahatsızlık olsa da  tedavi edilebilir özellik taşıyor. Anksiyete tedavisi için pek çok farklı yöntem bulunuyor. Yaygın olarak kullanılan tedavi yöntemleri şöyle: 

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

BDT, anksiyete bozukluklarının tedavisinde en etkili yöntemlerden biri olma özelliği gösteriyor. Bu terapi türünde, kişinin düşünceleri, duyguları ve davranışları arasındaki ilişkiyi anlaması ve değiştirmesi üzerine odaklanılıyor. Bireye anksiyeteye neden olan düşünce kalıplarını tanımlama ve bunları olumlu düşüncelerle değiştirme becerileri öğretiliyor.

İlaç Tedavisi

Anksiyete bozukluklarının tedavisinde bazen ilaçlar da kullanılıyor. Antidepresanlar, anksiyolitikler ve beta blokerler gibi ilaçlar, anksiyete semptomlarını hafifletmeye yardım ediyor. Bu tür ilaçların, bir psikiyatrist tarafından reçete edilerek düzenli olarak takip edilmesi ise büyük önem taşıyor.

Gevşeme Teknikleri

Anksiyeteyi azaltmada etkili olan çeşitli gevşeme teknikleri bulunuyor. Derin nefes alma, ilerici kas gevşemesi, meditasyon, yoga, tai chi gibi teknikler, kişinin bedenini ve zihnini rahatlatmasına yardımcı oluyor. 

Fiziksel Aktivite

Düzenli fiziksel aktivite, anksiyete semptomlarını azaltmada üstün rol oynuyor. Egzersiz, endorfin adı verilen doğal “iyi hissetme” hormonlarının salınımını artırarak stresi azaltıyor. Yürüyüş, koşu, yüzme, bisiklete binme gibi aktiviteler anksiyeteyle mücadelede faydalı oluyor. 

Destek Grupları ve Terapi

Anksiyeteyle başa çıkmada destek grupları veya terapi oturumları faydalı sağlıyor. Bir destek grubuna katılmak, benzer deneyimlere sahip diğer insanlarla bağlantı kurmanıza ve tecrübelerinizi paylaşmanıza olanak tanıyor. Terapi oturumları, bir uzman rehberliğinde anksiyete semptomlarıyla başa çıkmak için stratejiler öğrenmenizi sağlıyor.