0-3 yaş aralığındaki bebek ve çocuklar fiziksel temel ihtiyaçlarının giderilmesinden başka zihinsel faaliyetlerinin desteklenmesi ihtiyacını da duyarlar. Bu yaştaki minikler dünyamızı henüz deneyimlemeye başlamış olmalarına rağmen etraflarında olan bitene ve içinde bulundukları maddesel çevreye karşı merakla iştah kabartırlar. Yavrularımızın doğal gelişim süreçlerine dahil olan bu durumun en iyi şekilde desteklenmesi gerekir. Duyusal, zihinsel ve duygusal gelişimin sağlanmaya başlandığı bu dönemde elbette en büyük rol anne ve babaya düşüyor. Çevreyle olan ilişkinin kuvvetlendirilmesi, bu ilişkinin bir anlam dizgisine yerleştirilmesindeki yardımcı gereçler olarak karşımıza çıkan oyuncaklar tam olarak burada devreye girer.

Gelişim Sürecinde Oyuncaklar Ne İşe Yarar?

Bu yaş grubunda yer alan çocukların etraflarına duydukları meraktan ve bunun desteklenmesi gerektiğinden daha önce söz etmiştik. 0-3 yaş grubunda oyuncakların gelişim sürecine bilinenin çok ötesinde destek sağladığını hemen söylemeliyiz. Dilerseniz bu oyuncakların çocuğun gelişim sürecine ne gibi katkılar verdiğine birlikte göz gezdirelim. 

İnsan yavrusu için dokunsal iletişim ve algı cisimlerden meydana gelen dünyayı anlamlandırmada görmek ve duymak kadar önemli. Bu yaştaki çocukların elleri ve ayakları ile gerçekleştirdikleri temas çevresini yeni tanımaya başlamış minikler için adeta üçüncü bir göz görevi görür. Cisimleri anlamlandırmanın kapısını aralar. Bir oyuncağın dokusu, şeklinden kaynaklı hatları ya da hareketli bir parçasının olması dokunma ile sağlanan algının artırılması açısından çocuk için paha biçilmez bir deneyim sunar. Dokunma ile başlayan oyun, motor becerileri geliştirmeye de yardımcı olur. Tutma, yerleştirme, ayırma, hareket ettirme gibi eylemler sadece zihinsel sürecin bir parçası değiller. Fiziki gelişim içinde ellerin ve uzuvların kullanılması, buna bağlı görme ile artırılan koordinasyon, kaba ve ince motor işlevinin istenilen düzeye çıkarılması anlamına gelir. Kaba ve ince motor hareketlerin doğru zamanda pekiştirilmesi çocuğun kendi işlerini görebilme yolunu açtığı gibi özgüvenini de destekler. Farklıca Lineup Ahşap Boncuklu Koordinasyon Oyunu Helezon Yay Labirent Eğitici Oyuncak 3 Yaş oyuncağı bu işlevleri sağlayan bir ürün. 

Çocuklar dokunmayla oluşturmaya başladıkları anlamları etraflarındaki diğer nesneleri tanımlayabilmek için referans olarak kullanır. Söz gelimi çocuğun oyuncaktaki sert / yumuşak ya da pürüzlü / pürüzsüz yüzeyleri deneyimlemiş olması etrafında bulunan diğer nesnelerle girdiği ilişkilerde onları bu kavramlarla algılama yolunu açar. Bunun anlamı oyun yoluyla açığa çıkan öğrenmenin farklı görünüme sahip başka nesneleri tanımlarken kullanılmasıdır. Bu da bağlantı kurma becerisini destekler. 

Çocuklar için kavramların öğrenilmesi zihinselsüreci yeni bir aşamaya taşır. Bu zihinsel tetiklemeyi yaratan ise ebeveynlerin oyuna verdikleri önem ve oyuncak seçimleri ile sağlanabilir. Büyük / küçük gibi temel kavramların öğrenilmesinin yanında şekillerin farkındalığı fiziksel dünya ile kurulan zihin ilişkisinin gelecek yaşlardaki öğrenme süreçlerinde tanınacak matematiksel soyut algının da temellerini atar. Cisimlerin şeklinin birbirinden farklı olması oyun içerisinde doğru yere yerleştirilmesi gibi durumlar ya da parçaların ayrı yerlerden toplanarak sonuca varılan oyuncaklar problemlere çözüm bulma yetisi kazandırmayı amaçlar. Eşyanın tabiatına uygun bir mantık dizgisi içerisinde davranış ortaya çıkarılırken el ve göz koordinasyonu da oyuna dâhil olur. Çocuğun oyun oynarken duyduğu mutluluk ise cabası! Beautifyy Çocukların Şekil Çiftlik Kutusu (Yurt Dışından) bu gruba dahil edilebilecek bir oyuncak. 

Günümüzde çocuklar dijital bir dünya ile çevrelenmiş durumda. Cebimizdeki telefonlardan evimizdeki akıllı televizyonlara çocukların ilgisini cezbeden birçok araç ile gündelik hayatımızı sürdürüyoruz. Miniklerde bunlara oldukça fazla maruz kalıyor. Bu maruz kalmayı ‘teknoloji çağı çocukları’ diyerek olumlamak pekte doğru değil aslında. Çocukların zihinsel, fiziksel ve psikolojik gelişimlerini doğru yolla gerçekleştirebilmeleri için dijital dünyadan daha fazla oyuncaklarına ve gerçek dünya ile ilişkilenmeye ihtiyaçları var. Şimdiye kadar anlattığımız oyuncaklarla sağlanan çocuk gelişimi diğerleriyle pek mümkün olmadığı gibi gelişim sürecini de sekteye uğratıyor maalesef. Dikkat eksiliği ve motor becerilerdeki gerilik ‘teknoloji çağı çocukları’ için oldukça büyük bir sorun olarak karşımızda duruyor. 0-3 yaş grubu çocuklar için tasarlanmış geleneksel oyuncaklar dikkat eksikliğini ortadan kaldırma ya da oluşmasını önleme görevini de üstleniyor. Oyunun neden-sonuç ilişkisi içerisinde belirli bir yeti gösterilerek belirli bir zaman alması dikkat eksikliği sorununu ortadan kaldırmaya yardımcı olur. En basitinden söylemek gerekirse ipe dizilen boncuklar bu yaştaki bir çocuk için hafife alınmayacak güçlük seviyesindedir. Çocuk bu oyunu oynarken düşünme, dokunma, görme, el becerileri gibi birçok yetisini koordine etmek durumunda kalır. Tüm bu fonksiyonlarını kullanırken odağını oyuncaklar üzerinde yoğunlaştırır. Oyuncak dikkat eksikliği gibi sorunların ortaya çıkmasını önler. Bu tip oyunlar oynarken çocuğun motivasyonunu artırmakta anne ve babaların görevi. Abartıya kaçmadan çocuğun başarısını takdir etmek oyunu tekrar etme isteğini çoğaltır. Moccotoys Ip Geçir Geometrik Şekiller Montessori Oyunu bu işlevi yerine getiren bir oyuncak. 

Çocukların büyülü dünyalarının içinde coşkularını en çok destekleyen şeyler renkler ve sesler. Renklerin ve seslerin zihinde uyandırdığı duyumsama ve ayırt etme yetisi gelişim sürecinde kazanılmalı. Oyuncakların farklı renklerden parçalara sahip olması ya da ses çıkarmaları bu yüzden. Aynı şekildeki ve farklı renklerdeki oyuncak parçalarının detayları görme, farkı ayırt edebilme kısaca küçük bir zihin egzersizine yol açtığını söyleyebiliriz. Ses çıkaran ve küçüklerimiz için tasarlanmış çalgıların ise hali hazırda yaratıcılık sürecine katkıda bulunduğunu söyleyebiliriz. Üstelik eğlenceyi, çocuğun neşesini ikiye katlıyorlar. Renkler ve seslerle zenginleşen bir dünyaya açılmalarını sağlayan oyuncakları bulundurun. Gizzodo Ahşap Ksilofon 3+ kolay ses elde edilebilir bir oyuncak. 

Oyuncaklarla oynamanın çocukların gelişimi üzerinde ne kadar olumlu etkiye sahip olduğunu anlatmaya çalıştık fakat oyuncakların görevi zihinsel, bedensel ve psikolojik süreçleri desteklemekle bitmiyor. Çocukların soyutma en çokta hayal kurma becerilerini artıyor. Bir çocuğun süper gücü saf sevgisinin yanında hayal gücü değil midir? Kimi zaman biz yetişkinlere saçma gelen kimi zaman bizi hayrete düşüren. Biz ne düşünürsek düşünelim bir çocukta vazgeçilmez olan hayal gücü büyümeli. Hayal gücü ile gündelik deneyimlerini bir araya getirebilen çocuklar iç huzurlarını oluşturmanın yanında potansiyellerini kendileri açığa çıkarabilirler. Özgün olabilmenin yolu hayal gücünden geçiyor. Oyun oynarken bir çocuğun oluşturduğu evren asla küçümsenmemesi gereken değeri taşır. Bugün yetişkinlerin dünyasına ait icatların, sanat eserlerinin yine aynı hayal gücü ile ortaya konduğunu aklımızdan çıkarmamalıyız.  

Bir yandan eğlenip oynarken bir yandan kendi gelişimine katkıda bulunan çocuk yaşadığı deneyimlerin sonucunda zihin ve motor becerilerini ilerleterek kendi başına işlerini görebilmeye ve bunları çoğaltmaya başlar. Çocuğun doğum sürecini takip eden zamanları düşündüğümüzde anneden ayrılış ve kendini bilişe doğru evirildiğini görürüz. Kişinin kendisini gerçekleştirmesinin ilk adımları burada atılır. Sağlıklı bir ruhsal yapının gerçekleştirilmesi ve süren gelişim süreci içerisinde yeterliliklerin ortaya konulabilmesi için gereken özgüvenin oluşumu oyun oynama ile açığa çıkarılabilir. 

Oyuncak Deyip Geçmeyin

Gördük ki; doğru oyuncaklarla oynamak 0-3 yaş grubundaki çocuklar için doğru beslenmek kadar değerli. Gelişim sürecine bu kadar olumlu katkı sağlayan oyuncakları değerlendirirken şu ana kadar saydığımız gelişim desteğini verdiklerinden emin olmanızda fayda var. Çocuğunuzun ilgi alanına ve yatkınlığına göre bunlardan birkaçı ile gelişimine katkı sağlayabilirsiniz.